Wszystko zaczęło się w 1958 roku na targach EXPO w Brukseli - to tam rozpoczęła się wielka moda na czechosłowacki design. Nasi południowi sąsiedzi zachwycili wszystkich zwiedzających. Polacy nie mogli tego zrobić, bo w ogóle nie pojechali do Belgii.
Oddajmy głos Janowi Jenišcie, którego eksponaty obejrzymy w Kielcach. Tak opisuje tamtą historyczną chwilę: Główne hasło ekspozycji brzmiało ''Jeden dzień w Czechosłowacji'' - odwiedzający z całego świata mieli ujrzeć idylliczne życie codzienne w wersji socjalistycznej, podzielone pomiędzy pracę, odpoczynek i kulturę. Pawilon miał stanowić witrynę socjalizmu, ale w dużym stopniu był tylko potiomkinowską wioską. Wyroby prezentowane jako powszechnie dostępne były tak naprawdę prototypami, często zaprojektowanymi właśnie na wystawę, które do realnej produkcji dostały się dopiero po kilku latach.
Czechosłowackie eksponaty uzyskały łącznie 170 nagród ? 55 Wielkich Nagród, 47 wyróżnień, 36 złotych, 18 srebrnych i 14 brązowych medali. To wtedy narodził się styl ''bruksela'' - obłe przedmioty z diagonalnymi (charakteryzującymi się ukośnym układem) elementami.
Ale Polacy wcale nie zamierzali być w tyle i szybko zaczęli gonić Czechosłowaków. Nasi projektanci i ich dzieła także były jednymi z najbardziej podziwianych w Europie. Obydwa kraje na długie lata zaczęły rywalizować ze sobą o miano najważniejszego ośrodka wzornictwa.
Co najciekawsze, produkty - szklanki, biurka, filiżanki i wszystko, co można sobie tylko wymyślić - wcale nie były ekskluzywnymi partiami, dostępnymi tylko dla nielicznych. Europa podziwiała designerski sznyt przedmiotów codziennego użytku, obecnych w tysiącach domów Polaków i Czechosłowaków.
Dlatego do piątkowej wystawy każdy może dołożyć swoje trzy grosze i przynieść eksponaty z domu, które pochodzą z tamtych lat.
O latach 50. i 60-tych pisze też Barbara Banaś - "polska" cześć wystawy w Instytucie Dizajnu Kielce to głównie jej zbiory: Młodzi projektanci w miarę skromnych możliwości, głównie poprzez zachodnią prasę i foldery reklamowe, poznawali europejską ofertę i niektóre z jej propozycji adaptowali na potrzeby polskiego rynku. Odnoszący spektakularne sukcesy na Zachodzie styl ?new look? afirmujący odważne, asymetryczne, biomorficzne formy, epatujący mocnym wyrazistym kolorem i kontrastowymi zestawieniami barw także i w Polsce znalazł propagatorów. Nowoczesność spod znaku Picassa, bowiem sławny Katalończyk w popularnym obiegu funkcjonował jako jej patron, błyskawicznie zyskała u nas wielką rzeszę admiratorów.
Jan Jeništa: Czechosłowackim wyrobom - może z wyjątkiem biżuterii, szkła i luksusowej porcelany - nie udało się jednak wejść na pożądane zachodnie rynki. Nieudolnie centralnie zarządzane przemysłowe kolosy nie były w stanie realizować zamówień na miarę zagranicznych nabywców. (...) Za postępowe wyroby zabrały się w końcu mniejsze spółdzielnie rzemieślnicze, które były jednak w stanie produkować tylko małe serie dla ograniczonego kręgu nabywców. Dzięki temu przedmioty te często nabierały cech ekskluzywności. Po roku 1960 w Czechosłowacji wyraźnie podnosił się poziom życia oraz płac, jednak obywatele nie mieli czego kupować. Popyt wyraźnie przekraczał podaż, a na wiele towarów trzeba było czekać tygodniami czy miesiącami. Brukselski sen o idealnym kraju udało się więc spełnić tylko w bardzo ogólnym zarysie.
Do dziś tamta epoka uważana jest w obu krajach za złoty moment designu. I do dziś są zapaleńcy, których to pasjonuje i którzy kolekcjonują przedmioty z tamtych lat. Tacy właśnie jak na przykład Barbara Banaś i Jan Jeništa. - To podróż sentymentalna, wielu zwiedzających pamięta prezentowane przedmioty z własnego dzieciństwa lub młodości i na pewno chętnie przywoła wspomnienia - mówi Karolina Borowiec z IDK.
Zwiedzający także mogą dołożyć swoją cegiełkę: - Zachęcamy do wypożyczenia nam na czas wystawy swoich ciekawych eksponatów z lat 50. i 60.
8 i 9 lutego odbędą się specjalne warsztaty wzornictwa dla dzieci, inspirowane tymi kolekcjami.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze