Kolonie PRL. Niezwykłe zapiski kronikarza: 'Budowy zewnętrznej raka nie poznali' [ZDJĘCIA]

Każda z kronik opisująca kolonie organizowane przez Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych, bo taka była wtedy oficjalna nazwa, jest bogato zdobiona zdjęciami i w większości nie ukończona. Ostatnie wpisy zrobiono kilku dni przed końcem turnusu. Trudno też nie odnieść wrażenia, że chociaż czasami były faktycznie pisane ręką dziecka, to raczej pod dyktando starszych, o czym świadczy np. urzędniczy język. Najstarsza z ksiąg pochodzi z pierwszego turnusu kolonii w 1961 roku zorganizowanych w Końskich, a otwiera ją wpis kierownika kolonii, inżyniera Stefana Siedleckiego. Życzy on uczestnikom udanych wakacji i przypomina: 'Wasz pobyt tutaj zawdzięczacie staraniom władzy ludowej, która nie żałuje środków żeby zapewnić Wam naukę i wypoczynek'.

Pierwszy wpis dotyczył przyjazdu 'czterema ogromnymi samochodami'. Kronikarz zaznaczył: 'Radość bije z każdej twarzy, bo o to po całodziennym trudzie przygotowań i całorocznej nauce przyjechaliśmy, aby zdobyć dużo nowych sił do pracy, jaka nas czeka w nowym roku szkolnym'.

Pierwszego dnia wieczorem odbył się apel. 'Był bardzo uroczysty i będziemy go pamiętać długo' - komentuje kronikarz.

Dla części dzieci wyjazd w 1961 roku do Końskich to nie była pierwsza kolonia. Kronikarka zauważa, że największy kłopot sprawiają nowicjuszki, a przede wszystkim ich skargi. 'Dziś po południu grałyśmy nad rzeką w różne gry bieżne. Wszystkie dziewczynki grały a od czasu do czasu ... skarżyły się. Jakież było ich zdziwienie, kiedy po kolacji ich skargi pani przeczytała przed całą grupą. Nie spodziewały się, że pozapisywała. I tak Zosia skarżyła się, że w ich drużynie Basia nie biegnie, bo ją boli 'operacja', Henia... bo proszę pani Jadzia złamała mi paznokieć' - napisała kronikarka.

Z jej relacji wynika, że wszystkie dzieci śmiały się z tych skarg  a 'skarżypyty' obiecały, że więcej już nie będą chodziły skarżyć, żeby nie narazić się na śmiech całej grupy.

Wakacyjne wyjazdy organizowały też inne duże kieleckie zakłady. Na zdjęciu wczasy namiotowe zorganizowane przez 'Iskrę' w 1961 roku w Sobkowie . To zdjęcie wykonał znany kielecki fotograf Janusz Buczkowski i jest ono w zbiorach Muzeum Historii Kielc.

Na koloniach dzieci nie tylko wypoczywały,  ale w ramach dyżuru miały też zadania do wykonania. 'Po śniadaniu solidna praca. Część grupy kopie ziemię pod kwiatki w ogródku, reszta grupy porządkuje świetlicę. Po godzinnej pracy zadanie wykonane. Wyruszamy nad rzekę pokąpać się i pograć w piłkę' - relacjonuje kronikarz. Po podwieczorku kolejne zadanie - złowić raka w tzw. Górnym Stawie. 'Oj trudne to były łowy 'sprytnych' rybaków, bo zadania nie wykonali i nie poznali budowy zewnętrznej raka. Ze spuszczonymi głowami powoli wracali' - barwnie opisuje kronikarz.

Dużo lepiej było podczas meczu kolonistów z Końskich i tymi z pobliskiej Baryczy. Ostateczny wynik to 3:0 dla gospodarzy. 'Przepowiednie były słuszne, byliśmy lepsi zarówno na boisku jak i koło niego, gdzie toczyła się zacięta walka na języki - doping to ważna rzecz' - zauważa kronikarz.

Kolejnego dnia kolonistów z Końskich czekała miła niespodzianka, przyjechało kino objazdowe z Kielc. 'Po podwieczorku urządzamy 'luksusową' salę kinową w korytarzu szkoły. (...) Wszyscy mamy miejsca siedzące 'wyściełane' - rozciągnięte koce na podłodze'. Wyświetlono radziecki film 'Chorągwie na wieżach'. Film ten przedstawia nam życie na kolonii. Makarenko swoimi metodami wychowawczymi potrafił z dzieci niegrzecznych i występnych wychować ludzi dobrych, pożytecznych dla społeczeństwa, mających ideały' - pisze kronikarz.

Na zdjęciu ośrodek wypoczynkowy 'Armatury' w Łebie w 1978 roku, gdzie wyjeżdżali pracownicy Chemaru . Zdjęcia wykonał znany kielecki fotograf Janusz Buczkowski i są one w zbiorach Muzeum Historii Kielc.

materiały Muzeum Historii Kielc

Inne zadanie do wykonania podczas kolonii w Końskich przypadło grupie czwartej. Wyruszyła nad rzekę żeby zrobić pranie. 'Po drodze od czasu do czasu ginęły różne części garderoby, ale trudno, trzeba było po nie wracać, aby później mieć co prać. Wreszcie doszliśmy do 'pralni' (...) nie brakowało tu śmiechu, bo Tereni zabrała koszulkę i dopiero pani wychowawczyni musiała ją wyłowić. Ewie bystry potok zabrał mydło i tak bez przerwy coraz to nowe figle' - opisuje kronikarz.

W kronice z 1961 roku obszernie opisano uroczyste ognisko, które jedną zapałką zapalił Przewodniczący Rady Zakładowej KZWM i w którym uczestniczyli rodzice kolonistów. Dzieci długo się do niego przygotowywały. 'Wszystko byłoby dobrze. gdyby zabawa trwała dłużej i gdyby chłopcy umieli lepiej tańczyć' - komentuje kronikarz.

Sam przyjazd rodziców to było prawdziwe święto, przygotowania rozpoczęły się dzień wcześniej wieczorem. 'Każdy z nas umył się bardzo dokładnie. Wszyscy prasowali swoje najlepsze stroje, aby w niedzielę wyglądać jak najładniej. Toteż w niedzielę od każdego biła łuna na odległość, a twarz promieniała uśmiechem' - czytamy w kronice. Co ciekawe, ze zdjęć i relacji uczestników wynika, że rodziców na kolnie przywieziono zakładowymi ciężarówkami.

'22 lipca - to wielkie święto narodowe' - podkreśla autor kroniki z 1961 roku, ale nie wyjaśnił co upamiętnia ta data. Za to relacjonuje, że 'Powiatowa Rada Narodowa miasta Końskich postanowiła uczcić to święto ogniskiem, na program którego składały się występy trzech kolonii: Gracucha, Końskich (KZWM) i Baryczy. Wspólne ognisko zbliżyło kolonie, wszyscy mogli porównywać program wystawiony przez ośrodki wypoczynkowe. Program wystawiony przez nas cieszył się wielkim poklaskiem wśród zebranej publiczności'.

Koloniści w 1966 roku szczególny sposób uczcili Tysiąclecie Państwa Polskiego. Na ognisko z udziałem rodziców przygotowali 'montaż historyczny - dzieje naszego państwa na przestrzeni 1000-lecia'. Były więc piosenki o szkołach 'tysiąclatkach', ale też - co może zaskakiwać - podziękowanie za chrzest Polski. 'Na cześć 1000-letniej historii i przyjęcia chrztu Mieszko zostaje radośnie podrzucany do góry' - napisał kronikarz pod tym zdjęciem.

Kolejna kronika kolonijna KZWM, która zachowała się w zbiorach Muzeum Historii Kielc, pochodzi z 1966 roku i dotyczy wypoczynku w Stąporkowie. Można tam znaleźć m.in. szczegółowy plan dnia. Wynika z niego, że koloniści wstawali o  godz. 7 i gimnastykowali się. Potem były poranne porządki w salach, o godz. 8.15 rozpoczynał się apel.  Po wciągnięciu flagi 'zostaje omówiony porządek dnia na kolonii, wyznacza się wartę, udziela się pochwał i nagan'. Potem śniadanie i rozpoczynały  się trwające do godz. 13 zajęcia: kąpiel w rzece, gra w piłkę i pogadanki na temat 'tysiąclecia państwa polskiego'. Dalej obiad i drzemka ponieważ, jak czytamy w kronice 'koniecznie musimy przytyć'. Był też podwieczorek (16.30) i kolejne zajęcia, np. zbieranie grzybów i jagód. O godz. 19 zaczynała się kolacja,  następnie był apel wieczorny, a od 21 cisza nocna.