Historia zamku w Rytwianach sięga końca XIV wieku. Na początku XIX stulecia przestał być użytkowany, a wkrótce jego ruiny rozebrano. Przetrwał tylko fragment narożnika baszty z czerwonej cegły, zdobiony rombami z zendrówki (ciemno wypalanej cegły). Na kilkunastometrowym murze widać ślady trzech kondygnacji. Wokół zachowały się też resztki fosy. - Mieliśmy przez lata zarośnięte ruiny. Naturalne, że trzeba było coś z tym zrobić - mówi wójt Rytwian Grzegorz Forkasiewicz. To on wpadł na pomysł, aby na terenie wokół ruin ustawić rzeźby postaci, które zapisały się w dziejach Rytwian. Wykonał je kielecki rzeźbiarz Sławomir Micek. Stoją przy wyłożonej kostką alejce. - Wiele osób przychodzi, robi sobie zdjęcia - opowiada wójt. To także ciekawa lekcja historii w plenerze, ponieważ prócz rzeźb znajdują się także tablice z informacjami o każdej z postaci.
Teren wokół ruin zamku został zagospodarowany w 2014 roku w ramach rewitalizacji centrum Rytwian, dofinansowanej z funduszy unijnych.
jak
jak
Pierwszą w kolejności chronologicznej z wyrzeźbionych postaci jest Klemens z Mokrska. Jako kasztelan radomski organizował pospolite ruszenie przed bitwą pod Grunwaldem. Pod koniec XIV wieku został właścicielem dóbr obejmujących Rytwiany i wzniósł tu w rozlewiskach rzeki Czarnej murowany zamek.
jak
Wojciech Jastrzębiec (1362 - 1436) był biskupem poznańskim i krakowskim, a od 1423 roku arcybiskupem gnieźnieńskim. Posiadał ogromny majątek, należały do niego m.in. Łubnice, Rytwiany i Staszów. Według niektórych źródeł, to on zbudował rytwiański zamek. Prawdopodobnie rozbudował ten wzniesiony przez Klemensa z Mokrska.
jak
Arcybiskup Wojciech Jastrzębiec przekazał zamek i Rytwiany bratankowi Dersławowi, ale ten okazał się wyjątkowo niewdzięczny. Aby zdobyć rękę Eufemii, córki księcia Bolesława Mazowieckiego, chciał się szybko wzbogacić i skradł kościelne kosztowności. Gdy rozgniewany stryj postanowił mu je odebrać, strzelał do niego z armat. Został za to wydziedziczony, a jego barwne i awanturnicze życie opisał Tomasz Teodor Jeż w powieści pt. 'Dersław z Rytwian'.
jak
W pierwszej połowie XVI wieku Rytwiany należały do Hieronima Łaskiego, wojewody sieradzkiego, który organizował zaciąg rycerzy dla wsparcia walczącego z Habsburgami o węgierski tron Jana Zapolyi. Nie skorzystał na tym, ponieważ władca węgierski okazał się niewdzięcznikiem i uwięził go. Odzyskał wolność dopiero dzięki staraniom polskiego króla. W historii zapisał się też tym, że uzyskał w 1525 roku przywilej na lokację miasta Staszowa.
jak
Właścicielem Rytwian na początku XVII wieku był wojewoda krakowski Jan Tęczyński. Urządził tu magnacką siedzibę i ośrodek kultury dworskiej, a w pobliskim lesie ufundował zachowany do dziś kościół i klasztor oo. Kamedułów - Pustelnię Złotego Lasu. Za jego czasów zamek w Rytwianach był otwarty dla ludzi sztuki i nauki. Piotr Kochanowski dedykował mu przekład utworu pt. 'Jerozolima wyzwolona'.
jak
Wraz z ręką córki Jana Tęczyńskiego Izabeli Rytwiany przypadły Łukaszowi Opalińskiemu, marszałkowi nadwornemu koronnemu, a także poecie i pisarzowi politycznemu. Zgromadził on w Rytwianach jeden z największych księgozbiorów w Europie. Podczas potopu szwedzkiego bronił skutecznie zamku przed wojskami księcia Rakoczego. Budowla mocno wówczas ucierpiała, a kolejni jej właściciele nie dbali o odbudowę.
jak
Stanisław Łukasz Opaliński był synem Łukasza i m.in. starostą nowokorczyńskim. Brał udział w wyprawie wiedeńskiej, wziął na ten cel kosztowności z klasztoru w Rytwianach. Miał dwie lub trzy żony. Zasłynął z mezaliansu, poślubił bowiem Annę Dziulankę, córkę ujeżdżacza koni i pokojówki. Ich małżeństwo trwało tylko pięć lat, ponieważ kobieta zmarła. Zrozpaczony magnat kazał wyrzeźbić w wosku jej wizerunek, który można oglądać w kościele klasztornym w Rytwianach. Cały majątek przekazał stryjecznemu bratu Janowi Opalińskiemu, teściowi króla Stanisława Leszczyńskiego.
jak
Elżbieta Sieniawska, żona hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego Adama Mikołaja Sieniawskiego, przez prawie pół wieku procesowała się o dobra rytwiańskie i łubnickie. W 1712 roku, po ośmiu latach od śmierci, wyprawiła uroczysty pogrzeb wujowi Stanisławowi Łukaszowi Opalińskiemu, fundując mu czarne marmurowe epitafium oraz okazały sarkofag. Rozbudowała też na okazałą rezydencję pałac w Łubnicach.
jak
Maria Zofia Sieniawska była jedyną córką Elżbiety i Adama Mikołaja Sieniawskiego, piękną, wykształconą i posażną panną. Wyszła najpierw za miecznika koronnego Stanisława Denhoffa, ale już po kilku latach owdowiała. Majętną młodą wdowę poślubił książę August Aleksander Czartoryski, generał wojsk koronnych i wojewoda ruski. W Staszowie założył fabrykę sukna.
jak
Tadeusz Kościuszko był właścicielem Rytwian ani nie był z ich właścicielami spokrewniony. Na rytwiańskim zamku kwaterował w drodze do Połańca w maju 1794 roku jako naczelnik insurekcji. Tu także zatrzymał się, gdy jego żołnierze cofali się pod Staszów i stoczyli potyczkę z korpusem Denisowa.
jak
Artur hrabia Potocki (1850-1890) był konserwatywnym politykiem galicyjskim. Posiadał liczne majątki, w tym dobra rytwiańskie i staszowskie. Był m.in. prezesem Krakowskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego i Towarzystwa Rolniczego. Ożenił się z księżniczką Anną Różą Lubomirską.
jak
Książę Artur Mikołaj Radziwiłł był ostatnim właścicielem Rytwian. Budynek po zlikwidowanej cukrowni polecił przebudować na pałac, w którym obecnie mieści się hotel. Książę mieszkał w nim do września 1939 roku, gdy jako porucznik 2. Dywizji Piechoty Legionów wyruszył na wojnę z Niemcami. Zginął pod Ołtarzewem koło Warszawy. Wcześniej walczył też w wojnie z bolszewikami, był odznaczony Krzyżem Walecznym. Pośmiertnie odznaczony został Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari. Spoczywa w klasztornym kościele w Rytwianach.
jak
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze