Jednym z elementów systemu komunistycznego w Polsce było odebranie obywatelom możliwości wyjazdu z kraju. Zamknięcie granic państwa i izolacja od wpływów 'zewnętrznych' prowadzić miały do przejęcia przez władzę pełnej kontroli nad społeczeństwem. Nie mając możliwości wyjazdu za granicę, wiele osób podejmowało decyzję o wydostaniu się z kraju nielegalnie.
Pontonem, ukryci w ciężarówce, przez zieloną granicę. Celem wystawy jest prezentacja różnorodnych sposobów ucieczki. Ta pozowana fotografia pokazuje próbę nielegalnego przekroczenia granicy morskiej. Zdjęcie wykonane w listopad 1966 roku w okolicach Dziwnówka.
Jeden ze sposobów na opuszczenie granic PRL-u. W latach 60-tych i 70-tych w Bytomiu-Bobrku zanotowano serię ucieczek za granicę. Okoliczni mieszkańcy ukrywali się w wagonach z beczkami karbidu, eksportowanymi przez bytomski oddział Zakładów Azotowych im. Pawła Findera w Chorzowie na rynki krajów Europy Zachodniej. Na pozorowanym zdjęciu niedoszły uciekinier ukryty wśród beczek karbidu.
IPN pokazuje też metody, jakie stosowały władze, żeby ucieczkom zapobiec. Na fotografiach zobaczyć można na przykład tzw. przygraniczny pas kontrolny w postaci kilkunastometrowej szerokości odcinka zaoranej ziemi.
Formacją odpowiedzialną za bezpieczeństwo granic Polski Ludowej były Wojska Ochrony Pogranicza. Muzeum Orła Białego uzupełniło wystawę eksponatami ze swoich zbiorów. To broń, jaką dysponowali w PRL-u żołnierze Wojska Polskiego, np. radzieckie pistolety maszynowe pepesze.
Na wystawę składa się 40 plansz prezentujących liczne zdjęcia, plany, mapy oraz dokumenty pochodzące ze zbiorów ponad 20 archiwów państwowych, muzeów, agencji prasowych i fotograficznych, a także osób prywatnych. Większość z nich zaprezentowano po raz pierwszy na tej ekspozycji, która miała swoją premierę w 2005 roku w Katowicach. Ukazał się również album 'Uciekinierzy z PRL-u'.
Na wystawie zaprezentowano wiele unikalnych fotografii i dokumentów ilustrujących konkretne przypadki ucieczek, zarówno tych najgłośniejszych, jak i mniej znanych. Autorzy przypominają m.in. okoliczności ucieczki Stanisława Mikołajczyka, Józefa Światły, czy braci Zielińskich, których historia stała się kanwą filmu '300 mil do nieba'. Jednocześnie IPN przedstawia wiele zapomnianych ucieczek, np. historię Lecha Cyrka, chłopaka który zdecydował się na ucieczkę kutrem morskim.
IPN przedstawia także najczęściej wybieraną metodę bezpieczniejszej ucieczki na Zachód, czyli odmowę powrotu do kraju z wycieczek zagranicznych, wyjazdów służbowych i prywatnych. Wśród osób, które w ten sposób opuściły Polskę znalazły się postaci ważne dla polskiej kultury, nauki i sportu, jak Czesław Miłosz, Leopold Tyrmand czy Władysław Kozakiewcz. Na wystawie zaprezentowano także instrukcje i wytyczne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych dotyczące ucieczek i odmów powrotu do kraju obywateli PRL.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze