Pomnik historii to najbardziej prestiżowa formy ochrony zabytków w Polsce, nadawana od 1994 r. Do dzisiaj na liście było tylko 60 miejsc, m.in. zamek krzyżacki w Malborku, pole bitwy na Westerplatte, klasztor na Jasnej Górze, wrocławska Hala Stulecia, Kazimierz Dolny, historyczne zespoły dużych polskich miast - Warszawy, Krakowa, Poznania.
Świętokrzyskie reprezentowały tylko kopalnie krzemienia z okresu neolitu w Krzemionkach pod Ostrowcem. One trafiły na listę jeszcze w 1994 roku. Zarządzenie w tej sprawie podpisał jeszcze ówczesny prezydent Lech Wałęsa.
W środę do prestiżowego grona dołączyło 10 miejsc (m.in. zespół opactwa benedyktynów w Tyńcu), w tym dwa z naszego województwa.
Na listę trafił Święty Krzyż, a konkretnie - pobenedyktyński zespół klasztorny oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze. Treść rozporządzenia od prezydenta Andrzeja Dudy odebrał w środę w Pałacu Prezydenckim superior klasztoru ojciec Zygfryd Wiecha.
Spośród dziesięciu nowych pomników przeważają zresztą obiekty sakralne. - To obiekty, w których jest wielka siła tradycji, ale też ducha, które bardzo często przywracały nadzieje - stwierdził prezydent Duda.
Święty Krzyż to najstarsze polskie sanktuarium. Są tam przechowywane relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Do czasu potopu szwedzkiego to tam właśnie pielgrzymowali królowie.
Od 15 marca województwo świętokrzyskie na liście reprezentuje też opactwo Cystersów w Wąchocku. Na uroczystości w Pałacu Prezydenckim obecny był opat wąchockiego klasztoru, ojciec Eugeniusz Augustyn.
Fundatorem opactwa był w 1179 roku biskup krakowski Gedko. Klasztor został zbudowany na przełomie XII i XIII wieku. Cystersi byli w Wąchocku do jego kasaty w 1819 roku, powrócili po 132 latach, w 1951. Zespół klasztorny, którego są gospodarzami, stanowi jeden z najcenniejszych i najstarszych zabytków architektury.
Na listę mają szanse trafić też inne zabytki z naszego regionu. Starają się o to ich zarządcy. Wśród nich Muzeum Narodowe w Kielcach, które od kilku lat zabiega o wpis dla Pałacu Biskupów Krakowskich. Dyrektor Robert Kotowski już kilka miesięcy temu zapewniał, że wszystkie formalności zostały spełnione, brakuje tylko podpisu prezydenta. W Narodowym Instytucie Dziedzictwa, które opiniuje wnioski i przekazuje je ministerialnej Radzie Ochrony Zabytków, nie potwierdziliśmy tej informacji. - Czekamy na protokół z ostatniego posiedzenia rady - poinformowała nas Wioletta Łabuda-Iwaniak, rzecznik NID. Według naszych informacji NID sugerował, że najlepszym rozwiązaniem byłoby, aby pałac umieszczono na liście razem z m.in. bazyliką katedralną. Wniosek muzeum obejmował początkowo Pałac Biskupów Krakowskich wraz z całym wzgórzem zamkowym, ale bez innych obiektów.
Przyspieszenie prac nad ogłaszaniem nowych pomników zapowiedzieli w środę prezydent Andrzej Duda oraz minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
- Mam nadzieję, i tego oczekuję, prosząc o to ministerstwo i inne instytucje, abyśmy mogli kolejne obiekty na tę listę wpisać - mówił Duda.
O miejsce w licie zabiega też Sandomierz. Tu również - tak jak w przypadku Pałacu Biskupów Krakowskich - czekają już tylko na podpis prezydenta. Tak twierdzi burmistrz Marek Bronkowski.
Minister Gliński mówił w środę: - Chcemy przyspieszyć nadawanie tytułów pomników historii. Chcielibyśmy, aby te wszystkie, które są zgłoszone i czekają w kolejce, znalazły swoje miejsce na liście. Zapowiedział, że kolejne zabytki powinny trafić do elity jeszcze przed obchodami 100-lecia niepodległości Polski. - Chcielibyśmy dobić do 100 [pomników - red.]. Mówię to z pewną nieśmiałością - stwierdził Gliński.
Jak przypomina Wioletta Łabuda-Iwaniak, obchody 100-lecia niepodległości będą mieć miejsce w latach 2018-2021. I tych lat dotyczy plan powiększenia listy z obecnie 70 do 100 miejsc.
Status pomnika historii chciałby też uzyskać pokamedulski zespół klasztorny w Rytwianach.
Powody, dla których zarządcy walczą o miejsce na liście, są od lat znane. - Ta obecność na liście ma charakter symboliczny, ale ta symbolika jest niezwykle istotna. Pokazuje, że te obiekty są szczególnie cenne, zasługują na szczególną uwagę - mówił w środę prezydent Duda.
Znalezienie się na liście oznacza jednak nie tylko powody do dumy. W ministerialnych konkursach dotyczących uzyskania unijnego wsparcia premiowane są właśnie pomniki historii i zabytki z listy UNESCO.
- Każdy z obiektów, który znalazł się na liście, jest elementem bezcennym, niesie w sobie wielką historię, jest w jakimś sensie perłą - myśli technicznej i architektury. Jest dziełem inżynierskim, ale też przejawem twórczości artystycznej. W każdym tym dziele jest artyzm - mówił prezydent podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim.
Wśród tych świętokrzyskich zabytków, które miałyby szanse w przyszłości trafić na elitarną listę wymienia się jeszcze m.in. Wiślicę, Krzyżtopór, opactwa w Koprzywnicy oraz Jędrzejowie, Klimontów, Chęciny, zabytki poprzemysłowe Sielpi i Maleńca, zaprojektowaną przez Marconiego część uzdrowiska w Busku-Zdroju, Szydłów, historyczne, przyrodnicze i pogórnicze walory Karczówki.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze