Co tam Alpy, Pireneje. Nie masz pomysłu na weekend? Wybierz się w Góry Świętokrzyskie [ZDJĘCIA]

To najniższe polskie góry, ale nie zawsze były takie niskie dla dużej części Polaków.

'Odcięci kordonem granicznym od Karpat i Tatr, z Łysicy braliśmy miarę gór. Przez całe życie pamiętam, syn mazowieckich równin, to wstrząsające wrażenie, jakie zrobił na mnie szczyt Łysicy, ukryty w chmurze, i ta droga przez pasmo ku Nowej Słupi...' - wspominał swoje pierwsze górskie wyprawy Aleksander Janowski, pionier polskiego krajoznawstwa. 'I widziałem potem Alpy, Pireneje, Bałkan, Apeniny, ale to już nie było to! I widziałem Atlas, Kordyliery, Fudżijamę, ale to już nie było to!' - pisał w 1930 roku w "Pamiętniku Świętokrzyskim".

Dziś na szczęście graniczne kordony nie odcinają nas od innych gór, jednak warto wybrać się i w najniższe. Od 10 lat jest możliwość zdobywania Korony Gór Świętokrzyskich, na którą składa się 28 najwyższych wzniesień poszczególnych pasm i grzbietów - od Grząb Bolmińskich (330 m n.p.m.) po Łysicę (612 m n.p.m.). To jeszcze m.in. Szczytniak, Bukowa Góra, Klonówka oraz położone w granicach Kielc Telegraf, Biesak, Patrol i Karczówka.

26 szczytów znajduje się na terenie województwa świętokrzyskiego, a dwa tuż za jego granicami. To położona między Bliżynem a Szydłowcem Altana (408 m n.p.m.), która stanowi najwyższe wzniesienie województwa mazowieckiego, a także Fajna Ryba (347 m n.p.m.) w Paśmie Przedborsko-Małogoskim, będąca najwyższym naturalnym wzniesieniem województwa łódzkiego.

Aby przystąpić do zdobywania Korony Gór Świętokrzyskich, należy najpierw zaopatrzyć się w specjalną książeczkę, w której to zdobywanie trzeba udokumentować. Można ją otrzymać w biurze Oddziału Świętokrzyskiego PTTK przy ul. Sienkiewicza 29 w Kielcach. Tam również należy dostarczyć książeczkę po wejściu na wszystkie szczyty w celu weryfikacji i przyznania specjalnej, numerowanej odznaki. Na liście zdobywców Korony Gór Świętokrzyskich znajduje się obecnie 314 osób z całej Polski. Odznakę nr 1 zdobył Konrad Bielecki z Radomia, a nr 2 kielczanin Roman Bajor.

Do wszystkich zaliczonych do Korony Gór Świętokrzyskich szczytów prowadzą znakowane szlaki turystyczne. Zdobywanie nie wymaga jakichś specjalnych umiejętności, ale nie jest całkiem łatwe. Z własnego doświadczenia wiem, że najwięcej problemów stwarza znalezienie szczytu góry. Wiele wzniesień jest tak łagodnych, że czasem trudno się zorientować, czy jeszcze się wchodzi, czy już może schodzi... A ponieważ na większości brak oznaczenia punktów szczytowych, najlepiej przejść całą górę, aby nie mieć potem wątpliwości, że ją zdobyliśmy.

Fot. Paweł Małecki / AG

Ale Góry Świętokrzyskie to nie tylko te 28 szczytów. Przy szlakach i poza nimi znaleźć można wiele innych urokliwych wzniesień. Jeśli ktoś chce się poczuć jak w skalistych górach, proponuję wybrać się na Stokówkę. Wydobywano tam niegdyś barwny kalcyt, tzw. różankę zelejowską. Góra wygląda, jakby ktoś przez jej środek wyciął w skałach korytarz. Po jego obu stronach wznoszą się strome i wysokie w niektórych miejscach na ponad 20 metrów ściany. Teraz jest to pomnik przyrody i ulubione miejsce treningu początkujących alpinistów.

Najprościej tam dotrzeć od wsi Gałęzice w gminie Piekoszów. Dłuższa trasa wiedzie niebieskim szlakiem z Chęcin, którym dochodzimy najpierw do jaskini Piekło Skibskie, a dalej leśną dróżką.

JK

Z licznych w Górach Świętokrzyskich miejsc o nazwie Piekło polecam Piekło Milechowskie. To przeurocze miejsce tworzą dwie wznoszące się nad doliną Wiernej Rzeki góry - Milechowska i Brodowa. Rozdziela je głęboki wąwóz, którego strome ściany mają blisko 20 m wysokości. Wśród rosnących na nich drzew znajdują się malownicze wychodnie skał wapiennych, rumowiska, jary, leje i groty. W szczytowej części zbocza Góry Milechowskiej widać duży otwór wejściowy do krasowej jaskini Piekło, zwanej też, pewnie z racji niewielkich rozmiarów, Piekiełkiem. Wejść można swobodnie na kilka metrów, dalej podziemny korytarz się zwęża.

Do Piekła Milechowskiego prowadzi ścieżka geologiczna od góry Miedzianki (5 km), można też dojść od Bolmina przez przysiółek Milechowy.

Nad położoną kilka kilometrów na północ od Bodzentyna wsią Sieradowice wznosi się Góra Sieradowska. Jej południowe zbocze, na którym znajdują się pola, pastwiska i nieużytki, przypomina trochę bieszczadzkie połoniny. Od szczytu na północ ciągnie się natomiast gęsty las, pozostałość dawnej puszczy.

Na górze tej bywał Stefan Żeromski, który lato 1885 roku spędzał na tzw. kondycji we dworze Antoniny i Ksawerego Zalewskich w Sieradowicach, przygotowując ich syna Emila do egzaminów w kieleckim gimnazjum. 'Widać kontury gór moich: Łysicy, Kamienia, Radostowej (...) Piękny to krajobraz... Wszystko takie kochane, że tylko patrzeć i patrzeć i łzę ocierać, co się wyrywa z nieznanego tajnika radości' - zachwycał się widokami. Cytaty z jego 'Dzienników' znajdują się na kamiennej tablicy na wierzchołku.

Jednym z najciekawszych świętokrzyskich szczytów jest Perzowa Góra. Choć wznosi się tylko na wysokość 395 m n.p.m., należy też do najbardziej stromych. A na dodatek to bardzo tajemnicze miejsce. Nawet w najbardziej słoneczny dzień panuje przyjemny chłodek i prawie półmrok, co jest zasługą potężnych buków, grabów, dębów i jaworów. W ich cieniu kryją się ogromne bloki czerwonego piaskowca.

Według legendy to fragmenty murów tajemniczej budowli, jaka miała powstać w tym miejscu. A działo się to dawno temu, gdy pasącemu na górze bydło pasterzowi o nazwisku Perz ukazała się piękna pani w bieli. Wręczyła klucz, ostrzegając, że za chwilę będą się działy rzeczy straszne, ale jeśli nie wypuści go z ręki, to z ziemi wyłoni się wspaniała świątynia - klasztor. Dama zniknęła, a w kierunku pasterza pełzły węże, żmije i inne gady. Zagrzmiało potężnie, zatrzęsła się ziemia i zaczęły rosnąć mury. Wystraszony Perz wypuścił jednak klucz i wszystko ucichło. Z wyłaniającej się budowli pozostały ogromne głazy, a wśród nich grota.

Według naukowej wersji, na skutek pionowego pęknięcia tektonicznego utworzyła się w skale kilkumetrowej szerokości szczelina. Już z pomocą ludzkich rąk powstała w niej kapliczka. Ponoć to sam król Kazimierz Wielki kazał umieścić tam obraz świętej Rozalii, aby chroniła od zarazy okoliczną ludność. Faktem jest, że w czasie wielkich epidemii w XIX wieku na Perzową Górę podążały liczne pielgrzymki. Niektórzy na szczyt wchodzili na kolanach.

Najkrótsza droga na Perzową Górę prowadzi od wsi Hucisko w gminie Strawczyn. To tylko kilkaset metrów, a w niektórych miejscach wchodzenie ułatwiają schodki. Nieco dalej i trudniej jest głównym świętokrzyskim czerwonym szlakiem od Kuźniaków.