Kolorowe neony, maskujące niegdyś szarzyznę peerelowskiego życia, przeżywają drugą młodość. Także w Kielcach, gdzie kilka dni temu neon "koszykarza" wrócił po niemal pół wieku na halę widowiskowo-sportową przy ulicy Żytniej i od razu zachwycił wielu mieszkańców. Był inwestycją realizowaną z budżetu obywatelskiego.
Wiele wskazuje na to, że niebawem doczekamy się też rekonstrukcji innych starych neonów. "Gitarzysta", "elektryk", "szklanka z wodą", "para z parasolką", "kot w butach" - to jedne z tych, które mogą wrócić.
Piszemy o ich historii i o planach związanych z modernizacją.
- Koniec lat 60. i początek lat 70. to złoty okres neonów w Kielcach - mówi Rafał Zamojski, społecznik, główny specjalista ds. centrum miasta w Urzędzie Miasta w Kielcach, razem z Maciejem Ziernikiem współprowadzący fanpejdż "Kielce w neonach". - Warto przypomnieć to, co było dobre i udane w designie PRL-u. I pełnowymiarowo odtworzyć najlepsze z kieleckich neonów, które wryły się w pamięć wielu mieszkańców - opowiada Zamojski.
Takim przykładem jest "Kot w butach", najbardziej charakterystyczny z kieleckich neonów. Znajdował się na rogu ulic Sienkiewicza i Paderewskiego (wówczas Buczka) i reklamował sklep obuwniczy Koturn. Przed wojną był tu słynny salon Baty.
Teraz miałby wrócić w inne miejsce - na elewację kamienicy przy ul. Sienkiewicza 76. Na jego odnowienie zbiórka już się zaczęła, potrzeba 38 tysięcy złotych.
Są też inne neony, które czekają na odnowienie. Choćby "elektryk", znajdujący się na ścianie szczytowej kamienicy przy ul. Sienkiewicza (naprzeciwko Teatru im. S. Żeromskiego), o którym mówiło się, że to "ostatni zachowany kielecki neon, który neon faktycznie przypomina", choć pełen napis jest zdekompletowany. - Gdy razem z Krzysztofem Myślińskim zainteresowaliśmy się możliwością odtworzenia "Elektryka", udałem się do Zespołu Szkół Elektrycznych, licząc, że może "Elektryk" pomoże naprawić "Elektryka". Dostałem kontakt do pana Ludwika Jaszowskiego [dyrektora dawnej kieleckiej fabryki neonów], dzięki któremu zachowała się dokumentacja wielu kieleckich neonów. Kilka pudeł teczek, które zachował przez czas przemian ustrojowych, i w których posiadaniu jest Muzeum Neonów w Warszawie - mówi Zamojski.
- To jest nasz skarb, z którego korzystamy. Jeśli chcemy coś odnowić, lepiej mieć oryginalną dokumentację - mówi Rafał Zamojski.
W przypadku neonu "Elektryka", trwają rozmowy ze sponsorem, który wziąłby na siebie koszt odnowienia instalacji. - Jesteśmy umówieni na przyszły tydzień - mówi o kolejnym spotkaniu Zamojski i dodaje, że w znalezieniu potencjalnego sponsora pomaga Kielecki Park Technologiczny. Miejski Zarząd Dróg w Kielcach zadeklarował z kolei, że weźmie na siebie koszty oświetlenia. Jest też zielone światło od wspólnoty mieszkaniowej.
Kolejne rozmowy dotyczą odtworzenia neonu "Gitarzysty" przy ulicy Sienkiewicza, w miejscu, gdzie dziś znajduje się sklep muzyczny "Riff". - To jedno z nielicznych miejsc, które nie zmieniło się od czasów PRL, to znaczy dalej jest tu sklep z instrumentami muzycznymi. Nawiązałem kontakt z władzami sieci sklepów "Riff" i są oni zainteresowani odtworzeniem neonu. Jestem dobrej myśli, że to się uda - mówi Zamojski
PRL-owskie neony zaczęły powstawać w latach 50., w kolejnej dekadzie było ich coraz więcej. - Jeszcze wtedy skromne, potem coraz bardziej imponujące, duże - przypomina Rafał Zamojski. Największy rozkwit przeżywały w epoce Gierka, czyli w latach 70. - Trwało to jednak dość krótko, żywot niektórych przypominał żywot motyla. Gdy polityka Gierka zaczęła się sypać, trzeba było też oszczędzać na energii - zwraca uwagę. Coraz częściej neony znikały z przestrzeni, trafiały na złom, a jeśli nawet zostawały po transformacji ustrojowej, zatracały swój kontekst, stawały się nieprzydatne. - Neon szklanki ze słomką i bąbelkami, czyli neon pijalni wód mineralnych przy ulicy Sienkiewicza, był jeszcze na początku lat 90., ale gdy właściciele odzyskali kamienice, to demontowali instalację, bo okazała się dla nich nieprzydatna. Żadnej pijalni już nie było - podaje przykład Rafał Zamojski.
Zwraca uwagę, że neon mógłby zostać zrekonstruowany przez właściciela lokalu gastronomicznego, restauracji, pubu, bo szklanka ze słomką jest uniwersalnym symbolem. - Już w 1992 roku, gdy neon demontowano, "Echo Dnia" informowało, że był ktoś zainteresowany, aby go zachować. Niestety, nie udało się, i neon prawdopodobnie wylądował na złomowisku - mówi Zamojski.
Wiele wskazuje na to, że zostanie zrekonstruowany neon "Pary z parasolką". Wisiał kiedyś przy ulicy Sienkiewicza między NOT-em a ulicą Paderewskiego. - Zostało 25 tys. zł z rekonstrukcji "Koszykarza", stąd pomysł, aby za te pieniądze odnowić "Parę z parasolką" - mówi Zamojski. Plan jest taki, aby radni na przesunięcie pieniędzy w budżecie zgodzili się na najbliższej sesji.
"Para z parasolką" byłaby zamontowana na elewacji KCK-u. - Nie musi reklamować, tak jak kiedyś, sklepu z odzieżą. Może reklamować parę idącą na spektakl, na koncert - zauważa Zamojski. Dodaje, że stary neon był programowany, dochodziły więc kolejne elementy ubioru pary. I teraz jest pomysł, aby wykorzystać podobny pomysł.
- Myślimy o czujnikach wilgoci, żeby parasolka zapalała się wtedy, gdy będzie deszcz. To nie jest technicznie szczególnie skomplikowane - zwraca uwagę Zamojski.
Zamojski zauważa, że kieleccy przedsiębiorcy mogliby także odtworzyć dla swoich potrzeb inne nieistniejące już neony. O uniwersalnych znaczeniu i pięknym liternictwie. Choćby z napisami: "Kawiarnia", czy "Restauracja".
Opowiada też o innych neonach, na które warto zwrócić uwagę. - Warto zauważyć świetny rysunek techniczny neonu restauracji rybnej na Placu Obrońców Stalingradu, czyli obecnym Placu Wolności. Przedstawiał kelnera niosącego półmisek z rybą - mówi.
Efektownie prezentowały się piłki na elewacji kieleckiego "Puchatka".
Wspomina też neon przedstawiający eleganckiego mężczyznę, przy dawnej ulicy Buczka, dziś Paderewskiego, reklamujący sklep Konfekcja Męska Galanteria Adam. Obecnie mieści się tu Greenpoint. Po neonie pozostały jedyne pojedyncze rurki. - Właściciele kamienicy chcieli go odtworzyć, trafili do firmy zajmującej się neonami. Ta pytała na grupie facebookowej "Kielce na przestrzeni lat", czy ktoś posiada jakieś zdjęcia, gdzie neon byłoby widać, choćby w tle. Niestety, na razie żadnych takich zdjęć nie ma. A to, co zostało, to za mało, aby odtworzyć neon - mówi Zamojski.
I dodaje: - Może starszym czytelnikom uda się w swoich zasobach odnaleźć takie zdjęcia.
Oprócz rekonstrukcji starych, pojawia się też coraz więcej współczesnych neonów. O tym, że przeżywają swój renesans, świadczy to, że coraz więcej sklepów, lokali, instytucji decyduje się na ich montaż (wystarczy wspomnieć o sklepach PSS "Społem", restauracjach "Porzeczka", "Poziomka", barze "Sztos", cukierni "Świat słodyczy", dworcu autobusowym, Muzeum Hammonda). Popularne są też udające neony ledony z rurek ledowych.
Ciekawostką jest to, że nowy salon Rosenthala na skrzyżowaniu ulic Sienkiewicza i Dużej zachował na kamienicy neon "Polskie Biuro Podróży". - Każda literka jest w dobrej kondycji. Pewnie firma ma świadomość tego, że taki neon to wartość dodana - przypuszcza Zamojski.
- Bardzo nas cieszy powrót do neonów PSS Społem (Rynek, Winnica, Plaza, Bartek przy Czarnowskiej, Sezam przy Piekoszowskiej) - zauważa Zamojski. Pokazuje też archiwalne "społemowskie" neony, które również warto byłoby odtworzyć. Choćby neon baru mlecznego Stokrotka (dziś jest w tym miejscu jadłodajnia AleSzama).
- Społem mogłoby ten neon dziś odtworzyć przy Centralnym Barze Mlecznym przy Sienkiewicza - podpowiada.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze